Voorwoord van de voorzitter: Vele activiteiten op Groenesteeg
In deze nieuwsbrief treft u weer vele activiteiten aan die op Groenesteeg worden georganiseerd. In de afgelopen decembermaand waren er twee succesvolle lezingen. Op 8 december ging het over onze buurman “De Meelfabriek”. Helaas moest de spreker en schrijver van het boek “De Leidse Meelfabriek De Sleutels”, Frits van Oosten, op het laatste moment afzeggen wegens ziekte, maar hij werd uitstekend vervangen door zijn dochter Roos. De belangstelling was overweldigeng; er moesten mensen teleur worden gesteld, maar gelukkig komt er een herhaling op 26 januari (zie verder in deze nieuwsbrief).
Een week later, op 15 december, was de lezing over het nieuwe boek over Goeie Mie, gegeven door de auteur Stefan Glasbergen. Ook deze lezing kon zich - ondanks een eerdere lezing over Goeie Mie, enkele jaren geleden - verheugen over een prima belangstelling.
Naast deze activiteiten was er op 11 december jl. een “stille gebeurtenis” op Groenesteeg. Op die dag was het precies 80 jaar geleden dat Maria Laman omkwam bij het bombardement op het station van Leiden. Waarschijnlijk hebben familieleden op haar graf bloemen en een kaars gelegd.

Het graf van Maria Laman

Peter de Leeuw heeft een mooi verhaal geschreven over de vier personen die omkwamen bij dit bombardement en op Groenesteeg begraven zijn, zie hiervoor:
In de linkerkolom Nader Belichte Personen: Laman, Lafeber en Rijsbergen
Op 12 januari zal de 80-ste sterfdag van Irawan Soejono - de verzetsstrijder van Indonesische afkomst - worden herdacht en op 9 februari is er een lezing en boekpresentatie over “Geleerdheid onder de zerken”, het nieuwe boek dat door de Stichting Groenesteeg in het kader van het 450 jaar Universiteit Leiden wordt uitgegeven met onder andere biografieën van de 67 hoogleraren die op begraafplaats Groenesteeg zijn begraven (zie verder in deze nieuwsbrief).
Vanaf maart gaan we weer naar buiten met rondleidingen. Op 9 maart zal in het kader van de internationale vrouwendag een rondleiding “Vrouwen op Groenesteeg” worden georganiseerd. Ook hierover vindt u in deze nieuwsbrief meer informatie. Het programma voor de maanden daarna komt in de volgende nieuwsbrief.
Rest mij u allen prettige kerstdagen, een goede jaarwisseling en een voorspoedig 2025 toe te wensen. Wij hopen velen van u volgend jaar weer aan te treffen bij de lezingen en rondleidingen, die wij met genoegen en met dank aan onze vele vrijwilligers ook in 2025 weer gaan organiseren.

Nieuw bestuurslid: Pepijn Kemper

Mijn naam is Pepijn Kemper. Sinds oktober woon ik de maandelijkse
vergaderingen van het bestuur van de stichting bij en sinds december
ben ik officieel bestuurslid. Binnen het bestuur zal ik sluimerend de
taken en verantwoordelijkheden rondom de administratie en financiën
overnemen van de huidige penningmeester. Met mijn expertise
in het reilen en zeilen van de administratie en financiën heb ik als
doel dat alles op rolletjes loopt.
Naast mijn werk geniet ik van de serene schoonheid van onze
begraafplaats, vooral het prachtige uitzicht bij de grote boom. Door
plaats te nemen in het bestuur wil ik waarborgen dat dit mooie stukje
Leiden blijft bestaan en dat het door de maandelijkse activiteiten
levend blijft (pun intended).

Zondag 12 januari 14.00 uur:
Herdenkingsbijeenkomst 80ste sterfdag Irawan Soejono
Op 13 januari 2025 is het 80 jaar geleden dat Irawan Soejono,
verzetsstrijder van Indonesische afkomst, op de Boommarkt in Leiden
werd doodgeschoten. Onze stichting organiseert samen met de werkgroep
Merapi (kinderen van verzetsstrijder van Indonesische afkomst)
op zondag 12 januari 2025 een herdenkingsbijeenkomst in de aula
van de begraafplaats. Naast een aantal genodigden is er beperkt
plaats voor donateurs. Als u deze bijeenkomst wilt bijwonen dient u
vóór 3 januari a.s. een e-mail te sturen naar het volgende emailadres:
secretariaatgroenesteeg(at)gmail.com. U ontvangt dan kort na
3 januari bericht of er wel of niet plaats voor u is.

Tekening van Irawan Soejono

Het programma is als volgt:
13.30-14.00: Inloop met koffie/thee.
14.00-14.20: Welkomstwoord en bezoek aan het graf.
14.20-15.00 Presentatie “Irawan Soejono: zijn korte leven en recente ontdekkingen”
door Lodewijk Kallenberg, voorzitter Stichting tot instandhouding van de
begraafplaats Groenesteeg.
15.00-15.30 Korte mondelinge en artistieke bijdragen door leden van de Werkgroep Merapi (Iwan Faiman, Joss Wibisono en Winka Djoijoadhiningrat).
15.30-16.30 Samenzijn met drankjes.

Zondag 26 januari 14.00 uur:
Lezing “Geschiedenis van de Leidse Meelfabriek en het rijke leven van de familie De Koster”
Op zondag 8 december werd deze lezing ook al gegeven, maar de belangstelling was zo overweldigend dat we een aantal mensen moesten teleurstellen. Daarom gaan we de lezing op 26 januari herhalen. Bovendien geven we daarmee de oorspronkelijke spreker, die overigens uitstekend werd vervangen door zijn dochter Roos, zo de gelegenheid zelf het verhaal te vertellen.
Over de lezing
De oprichter van de Leidse Meelfabriek, Arie de Koster, wordt in 1912 begraven op de begraafplaats Groenesteeg. Zijn zoon, en later zijn kleinzoon, nemen dan het bedrijf over en zijn net zulke goede ondernemers als Arie. Zij laten de meelfabriek uitgroeien tot één van de grootste meelconcerns van het land. Dat doen ze ondanks grote tegenslagen en hevige concurrentie. Van de tientallen meelfabrieken in het land blijven er naast Leiden uiteindelijk slechts twee over. Het bedrijf is vanaf de start in 1884 een grote en moderne fabriek met uiteindelijk 13 enorme gebouwen.
In de jaren ’60 maalt de fabriek graan voor het brood van twee miljoen huishoudens. De Meelfabriek is dan met 200 man één van de grote werkgevers van de Leiden en vele Leidenaren werken er graag en langdurig. De Sleutels wordt ook mede-eigenaar van vele broodfabrieken en honderden brood- en banketwinkels in het hele land. Het concern maakt jarenlang grote winsten en de familieleden De Koster worden miljonairs. En toch gaat het helemaal fout met wat eens de trots van Leiden was. In 1988 gaat de poort van de Leidse fabriek definitief dicht. Hoe kan dat terwijl de fabriek zó goed draaide en juist in deze jaren ‘80 ook al zoveel industrie uit Leiden verdween?
In deze lezing, waarin ook veel foto’s worden getoond, wordt dit door Frits van Oosten uit de doeken gedaan.

De Leidse Meelfabriek De Sleutels ca. 1900

Over de spreker
Frits van Oosten is bestuurskundige en was tot zijn pensionering werkzaam in de ouderenzorg in Leiden. Hij schreef enkele boeken over invloedrijke bewoners van Leiden in de 19de en 20de eeuw.

Zondag 9 februari 14.00 uur:
Boekpresentatie “Geleerdheid onder de zerken” door Lodewijk Kallenberg
Over het onderwerp
Ter gelegenheid van het 450-jarig bestaan van de Universiteit Leiden is door Lodewijk Kallenberg het boek “Geleerdheid onder de zerken - de zevenenzestig professoren van de historische begraafplaats Groenesteeg” geschreven. Na twee inleidende hoofdstukken, een over de geschiedenis van de begraafplaats en een over de geschiedenis van de universiteit, bevat het boek vijf hoofdstukken met biografieën van de 67 hoogleraren die op Groenesteeg zijn begraven, ingedeeld naar de vijf faculteiten die er destijds waren.
Een aantal van deze hoogleraren is in Leiden bekend omdat een straat naar hen is vernoemd, onder anderen Cobet, Fruin, De Goeje, Kaiser, Van de Sande Bakhuyzen, Snouck Hurgronje, Temminck en De Vries. Maar wie waren zij eigenlijk? Wat was hun afkomst? Wat deden zij voordat zij hoogleraar werden? Waren zij gehuwd en zo ja, hoe was hun gezin samengesteld? In welke organisaties waren zijn actief? Waar woonden zij? Hoe was hun karakter? Hoe kwamen zij te overlijden en hoe was hun begrafenis?

Lodewijk Kallenberg

In deze lezing wordt het een en ander over enkele personen en zaken nader belicht. Na de lezing is er gelegenheid om dit 232 pagina’s tellend boek van groot formaat en met ruim 550 illustraties, tegen de sterk gereduceerde prijs van 25 euro aan te schaffen (winkelprijs 35 euro).

Zondag 16 februari 14.00 uur:
Natuurwandeling over de begraafplaats onder leiding van IVN-gidsen
Onder deskundige leiding van enkele natuurgidsen van het IVN, afdeling Leiden, wordt op zondag 16 februari een natuurwandeling over de begraafplaats georganiseerd. Wij verwachten dat dan de eerste stinzenplanten in bloei zullen staan. Verzamelen om 14.00 uur bij de ingang van de begraafplaats Groenesteeg.

Zondag 9 maart 14.00 uur: Rondleiding “Vrouwen op Groenesteeg”
8 Maart is de internationale vrouwendag. In dat kader is er op 9 maart 2025 een rondleiding langs de graven van een aantal meer en minder bekende vrouwen, die op Groenesteeg begraven zijn. Het betreft: de scheikundige Wouterina de Baat; drie muziekleraressen: Johanna Boekwijt, Johanna de Loos en Anna Schultz Lessig; Anna Groll, de stichtster van de Annakliniek; de schrijfster Wilhelmina Tuinstra-Temmink; de moeder van Vincent van Gogh, Anna Carbentus; Johanna Drost, de stichtster van het Diaconessenhuis; Jacqueline Blommestein, iemand met een ‘bijzonder levensverhaal’ en Jannetje Trouvé, van ‘vondeling’ tot ‘vermogend burger’.

Anna Groll

Johanna Drost

 

Overige bijzonderheden
Snouck Hurgronje
Op de historische begraafplaats Groenesteeg zijn enige tijd geleden opnames gemaakt voor een documentaire die is uitgezonden op de Saudi-Arabische televisie. U kunt deze documentaire zien via de volgende link:
Youtube documentaire

Afbeelding Snouck Hurgonje uit Youtube filmpje

De film duurt bijna 30 minuten en beelden van de begraafplaats komen tegen het einde, na bijna 24 minuten. Hoewel kennis van het Arabisch nodig is om te tekst te verstaan, maken alleen al de beelden - ook die van Leiden - dit document interessant.

Tentoonstelling in de Lakenhal over Floris Verster
In de Lakenhal komt van 12 april tot en met 24 augustus 2025 een tentoonstelling over Floris Verster. Deze schilder is op de begraafplaats Groenesteeg op 25 januari 1927 begraven, nadat hij vier dagen daarvoor in de vijver op zijn eigen landgoed Groenoord was verdronken. Wij zijn bezig om in samenwerking met de Lakenhal iets te organiseren. Meer hierover kunt u lezen in de volgende nieuwsbrief, die eind maart gaat verschijnen.

Het schilderij ‘Avond’ van Floris Verster