Nieuwsbrief nummer 76 december 2018

In deze nieuwsbrief treft u allerlei informatie aan over onze stichting: een korte terugblik op enkele bijzondere gebeurtenissen, het programma voor de komende maanden en een ‘Weetje’.
Het bestuur van de Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg wenst alle donateurs prettige kerstdagen en een goede jaarwisseling.
Als u de begraafplaats met het openbaar vervoer bezoekt, dan kunt u het beste buslijn 6 van Arriva (Leiden CS en Leyhof Leiderdorp v.v.) gebruiken en uitstappen aan de Zijlsingel.

Voorwoord van de voorzitter: Anneke Jesse terecht in het zonnetje gezet.

Op 6 december jl. werd de winnaar bekend gemaakt van de Leidse Vrijwilligersprijs 2018. Er waren 44 kandidaten en daaruit was vooraf door de jury een viertal genomineerden geselecteerd. Tot deze laatste vier behoorde ‘onze’ Anneke Jesse, die - zoals u weet - al ruim 10 jaar ongelofelijk veel werk verzet voor onze stichting.
Hoewel Anneke niet de uiteindelijke winnaar is geworden, is deze nominatie op zich al zeer eervol en een felicitatie waard. In de Burgerzaal van het stadhuis werd Anneke toegesproken en toegezongen (er was voor ieder van de genomineerden een liedje gemaakt) in aanwezigheid van velen, waaronder een delegatie van ons bestuur en vrijwilligers. Anneke ontving een oorkonde en een boeket bloemen. Allen waren het erover eens dat het zeer terecht is dat Anneke op deze wijze in het zonnetje werd gezet.


Anneke (met oorkonde en bloemen) met de delegatie van bestuur en vrijwilligers


Dankmonument onthuld op begraafplaats Groenesteeg

Op 16 oktober jl. is op de begraafplaats Groenesteeg een monument onthuld ter nagedachtenis aan mensen die hun lichaam hebben gedoneerd aan de wetenschap. De onthulling werd gedaan door burgemeester Henri Lenferink en bestuurder Pancras Hogedoorn van het LUMC.
Het is een initiatief en een langgekoesterde wens van de afdeling anatomie van het LUMC om een gedenkplek te creëren voor de mensen die hun lichaam doneren voor hun nabestaanden. Kunstenaar Guido Geelen maakte het monument door een ontwortelde boom in zijn geheel in brons te gieten. Die boom, een es, staat symbool voor het lichaam van de donor: nadat het is afgestaan kan het nog van nut zijn. De es staat vaak symbool voor het leven van geboorte tot dood.
Jaarlijks doneren zo’n zeventig mensen hun lichaam aan het LUMC.


Dankmonument

Die lichamen zijn van groot belang voor wetenschappelijk onderzoek en voor onderwijs aan artsen-in-opleiding en chirurgen. Als mensen hun lichaam schenken aan de wetenschap moet hun lichaam binnen 24 uur na overlijden bij het LUMC zijn. Er is dan weinig gelegenheid voor nabestaanden om afscheid te nemen en daarnaast is er geen plek om heen te gaan om hun dierbare te herdenken. Met dit bronzen kunstwerk zijn het LUMC en de stad Leiden een gedenkwaardig monument rijker. Maar bovenal is er nu een plek die de donoren eert en waar nabestaanden afscheid kunnen nemen. En dat op een plek die symbool staat voor tijdloosheid, een plek waar leven en dood tot hun recht komen. 


Het monument is tot stand gekomen mede dankzij het Mondriaanfonds, de Van der Mandele Stichting, donateurs uit het bedrijfsleven en particuliere donateurs.


Zondag 13 januari 2019 (14.30 uur): Lezing door Piet de Baar over Diederik van Leyden Gael
Op zondag 13 januari a.s. om 14.30 uur zal een lezing worden gegeven door de heer P.J.M. (Piet) de Baar met als onderwerp ‘Diederik van Leyden Gael, de Redder van Leiden’. De toegang is gratis
Korte samenvatting
Tijdens de herdenking van het tweehonderdjarig bestaan van begraafplaats Groenesteeg op 2 november 2013 was Diederik van Leyden Gael de hoofdpersoon. In zijn tijd - hij overleed in 1846 - was hij een markant persoon. Als enig in leven gebleven kind van zijn steenrijke ouders was hij zo vermogend dat hij eigenlijk niet hoefde te werken. Lang is gedacht dat hij zijn leven vulde met wat vergaderen en het verzamelen van allerlei zaken, zoals gedrukte toneelstukken. Maar het onderzoek dat nodig was voor het samenstellen van een historisch verantwoorde begrafenisstoet heeft dat beeld behoorlijk genuanceerd. Behalve vergadertijger, netwerker en verzamelaar was hij veel meer. Van enkele hofjes (hij zat in het bestuur van maar liefst vijf hofjes) was hij administrerend regent; zeg maar secretaris-penningmeester. Bij de Leydsche Spaarbank was hij Commissaris; hij was lid van de Gemeenteraad, een tijdlang Hoogheemraad van Rijnland, en ga zo maar door. Ook op cultureel en kerkelijk gebied was hij actief. Maar zijn belangrijkste werkzaamheid was toch wel dat hij (mede)directeur was van een Administratiekantoor van waardepapieren, met name Staatsschuld, waar miljoenen in omgingen.
Kortom, hij was een spin in een heel groot vooral financieel web. Op al deze aspecten zal in de lezing worden ingegaan.

Begr Gael nb76
Herbegrafenis Diederik van Leyden Gael

Kort CV spreker
Piet de Baar werkte meer dan veertig jaar bij het Gemeentearchief Leiden (later Regionaal Archief Leiden en Erfgoed Leiden en Omgeving) in diverse functies. Daarbij ontwikkelde hij zich dankzij een goed geheugen tot een vraagbaak over de geschiedenis van Leiden en omstreken in ruime zin. Verder was en is hij actief in diverse besturen en redacties van oudheidkundige clubs. Als donateur van onze stichting is hij ook zeer geïnteresseerd in de begraafplaats Groenesteeg en werkte hij mee aan de herdenking in het jubileumjaar.
Na afloop is er gelegenheid tot napraten onder het genot van een hapje en een drankje.

Zondag 3 februari 2019 (14.30 uur): Funeraire gedichten door Hans van der Veen

Voormalig leraar Duits Hans van der Veen (Leiden) heeft van zijn beroep een hobby gemaakt en vertaalt nu Nederlandse dichters naar het Duits. Hij geeft deze in eigen beheer tweetalig uit.
Hij begon met een aantal dichters uit het Leidse (Piet Paaltjens, Korteweg e.a.), daarna doorliep hij een brede scala van grootheden als Slauerhoff, Rawie en Wigman. Het project dat hij thans onder handen heeft, is een bundel met 18 gedichten van Willem Wilmink.
De Aula van de Begraafplaats Groenesteeg leent zich als vanzelfsprekend voor funeraire gedichten.Hans van der Veen heeft de afgelopen 10 jaar een zwak voor verzen rond afscheid, sterven en dood gehad, vandaar dat een kleine selectie uit tien dichters ook snel gemaakt was. De gedichten zullen het Nederlands èn het Duits gelezen worden. Van der Veen vertelt tevens iets over de schrijvers en de moeilijkheden, waar hij bij het vertalen tegenaan liep, en hoe deze opgelost werden.


Hans van der Veen

De toegang is gratis. Dichtbundels van diverse dichters zijn voor € 6,00 verkrijgbaar.
Na afloop is er gelegenheid tot napraten onder het genot van een hapje en een drankje.

Zondag 3 maart 2019 (14.00 uur): Rondleiding ‘Vrouwen op Groenesteeg’

In het kader van de Internationale Vrouwendag is er op 3 maart om 14 uur een rondleiding langs de graven van een aantal vrouwen, die op Groenesteeg begraven zijn. Het betreft: scheikundige Wouterina de Baat; Martina Lindo met haar bijzonder grafmonu-ment; de moeder van Abraham Kuyper, Henriëtte Hùber; de regentes van het St. Annahofje, Françoise Le Poole; Anna Groll, de stichtster van de Anna-kliniek; de schrijfster Wilhelmina Tuinstra-Temmink; de moeder van de studentes, Johanna van Manen; de moeder van Vincent van Gogh, Anna Carbentus; de lerares Elize van Kaathoven; Johanna Drost, de stichtster van het Diaconessenhuis; de muzieklerares Anna


Anna Groll, de stichtster van de Annakliniek

Schulz Lessig en Jacqueline Blommestein, iemand met een ‘bijzonder levensverhaal’; Elisabeth de Goeje, moeder van een groot gezin en maatschappelijk actief; Marie de Loos, muzieklerares.

Zondag 10 maart 2019 (14.00 uur): IVN wandeling

Onder deskundige leiding van enkele natuur-gidsen van het IVN, afdeling Leiden, wordt op zondag 17 maart een natuurwandeling over de begraafplaats georganiseerd. Wij verwachten dat dit jaar de eerste stinzenplanten, waaronder de voorjaarshelmbloem, alsmede de krokussen en helder-blauwe scilla's, in bloei zullen staan. Ongetwijfeld zal er op deze wandeling al heel wat van de prille lente te genieten zijn.


Stinzenplanten op Groenesteeg

Verzamelen om 14.00 uur bij de ingang van de begraafplaats Groenesteeg.

Woensdag 20 maart 2019 (20.00 uur): Lezing door Jan Dröge over Salomon van der Paauw, de ontwerper van de begraafplaats Groenesteeg (en nog veel meer)

Op woensdag 20 maart a.s. is het precies 150 jaar geleden dat Salomon van der Paauw (1794-1869) overleed. Salomon van der Paauw werd al op 22-jarige leeftijd benoemd tot stadsarchitect van Leiden, een functie die hij zesenveertig jaar lang, tot 1862, uitoefende. Van der Paauw was een vernieuwer. Belangrijke (bouw)werken, die van zijn hand of onder zijn leiding tot stand kwamen zijn: de Koornbeurs-brug, de verbouwing van de St. Catharina-gasthuis tot Stadsgehoorzaal, de begraafplaats Groenesteeg, het Plantsoen, de Doelenkazerne, diverse scholen, een aantal dempingen en de bouw en verbouw van bruggen. Daarnaast ontwierp hij een jaagweg naar de Haarlemmermeer en was hij verantwoordelijk voor de stadsverlichting. Van der Paauw speelde ook een prominente rol bij de oprichting van de gemeentelijke gasfabriek in 1848, waarvan hij de eerste directeur werd.


Salomon van der Paauw

Over de spreker:
De heer J.F. (Jan) Dröge is bouwhistoricus. Hij studeerde Bouwkunde en Restauratie aan de TU Delft en Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden met specialisatie architectuurgeschiedenis en kunstnijverheid. In 1986 richtte hij het Dröge Bureau voor Bouwhistorie in Leiden op. Daarnaast is hij docent aan de post-hbo-opleiding Restauratie en Bouwhistorie aan de Hogeschool te Utrecht en redacteur van het Leids Jaarboekje.

WEETJE: Verrassende vondst op begraafplaats Groenesteeg
Op 11 oktober jl. arriveerde op de Historische begraafplaats Groenesteeg het DANK-monument, gemaakt door kunstenaar Guido Geelen, voor de personen die hun lichaam ter beschikking hebben gesteld van de wetenschap (zie elders in deze nieuwsbrief).
Enige tijd daarvoor was er naast de draaicirkel al een gat gegraven voor het fundament. Dit gat bleek niet diep genoeg te zijn. Met vereende krachten werd het gat wat verder uitgegraven. Gemakkelijk was dat niet want op de plek van het monument zat een grote hoeveelheid stadspuin in de grond. We mogen gevoeglijk aannemen dat dit puin bij de aanleg van de begraafplaats is gestort om dit deel van het bolwerk te egaliseren. Dat wordt versterkt door de vondst van een pijpenkop die - beoordeeld naar zijn grootte - ook uit de eerste helft van de 19e eeuw afkomstig moet zijn. Waarschijnlijk gesneuveld tijdens de werkzaamheden.


Het gevonden tegeltje

Het is altijd aardig en soms heel verrassend te zien wat er zoal naar boven komt. Veel oude stenen, leien, delen van dakpannen (waarnaar verder onderzoek wordt gedaan) en fragmenten van aardewerk. In het algemeen restanten van weinig historische waarde, maar die ons wel een blik gunnen in de geschiedenis van de stad en de begraaf-plaats. Tot onze verbazing - en vreugde - kwam er ook een vrijwel puntgaaf Delfts blauw tegeltje te voorschijn met een wat primitief geschilderd cupidootje erop met pijl en boog.

Toevallig was stadshistoricus Rudi van Maanen aanwezig en hij bood aan om het tegeltje nader te onderzoeken. Hij kwam tot de conclusie dat het tegeltje waarschijnlijk gebakken is aan het einde van de 17e eeuw. Een leuke vondst, die nu te zien is in de vitrine in onze aula.

 

Vorige Nieuwsbrieven
Nieuwsbrief nummer 75 augustus 2018
Nieuwsbrief nummer 74 maart 2018
Nieuwsbrief nummer 73 december 2017
Nieuwsbrief nummer 72 september 2017
Nieuwsbrief nummer 71 april 2017
Nieuwsbrief nummer 70 december 2016
Nieuwsbrief nummer 69 september 2016
Nieuwsbrief nummer 68 april 2016
Nieuwsbrief nummer 67 januari 2016
Nieuwsbrief nummer 66 oktober 2015
Nieuwsbrief nummer 65 augustus 2015
Nieuwsbrief nummer 64 april 2015
Nieuwsbrief nummer 63 december 2014
Nieuwsbrief nummer 62 september 2014
Nieuwsbrief nummer 61 mei 2014
Nieuwsbrief nummer 60 februari 2014
Nieuwsbrief nummer 59 december 2013
Nieuwsbrief nummer 58 september 2013
Nieuwsbrief nummer 57 mei 2013
Nieuwsbrief nummer 56 januari 2013
Nieuwsbrief nummer 55 augustus 2012
Nieuwsbrief nummer 54 april 2012
Nieuwsbrief nummer 53 januari 2012
Nieuwsbrief nummer 52 augustus 2011
Nieuwsbrief nummer 51 april 2011
Nieuwsbrief nummer 50 januari 2011
Nieuwsbrief nummer 49 augustus 2010
Nieuwsbrief nummer 48 april 2010
Nieuwsbrief nummer 47 januari 2010
Nieuwsbrief nummer 46 augustus 2009
Nieuwsbrief nummer 45 maart 2009
Nieuwsbrief nummer 44 januari 2009
Nieuwsbrief nummer 43 oktober 2008
Nieuwsbrief nummer 42 september 2008
Nieuwsbrief nummer 41 mei 2008
Nieuwsbrief nummer 40 februari 2008
Nieuwsbrief nummer 39 september 2007
Nieuwsbrief nummer 38 juni 2007
Nieuwsbrief nummer 37 maart 2007
Nieuwsbrief nummer 36 oktober 2006
Nieuwsbrief nummer 35 augustus 2006

 

Actueel

Klik hier voor het archief van de oudere nieuwsbrieven.