In deze nieuwsbrief treft u weer informatie aan over onze stichting: de mutaties in het bestuur, de nieuwe commissie onderzoek, de stand van zaken bij de restauratie, de openstellingen voor het begin van 2015, de lezing op 12 april en het ‘Weetje’ over Emile Seipgens. Als u de begraafplaats met het openbaar vervoer bezoekt, dan kunt u het beste buslijn 6 van Arriva te gebruiken en uitstappen aan de Zijlsingel. Deze bus rijdt tussen Leiden CS en Leyhof Leiderdorp v.v.

Voorwoord van de voorzitter
Partir c'est mourir un peu. Wel heel toepasselijk voor een voorzitter van een begraafplaats, die afscheid neemt. Het is tijd voor nieuw bloed, nieuwe inspirerende mensen. En die zijn er in voldoende mate. Prof. dr. Lodewijk Kallenberg, u allen bekend van het boek Leidse Glorie, de rondleidingen en de restauratie, gaat mij als voorzitter opvolgen. Een gepassioneerdere man kunnen we ons niet wensen. De wisseling zal plaatsvinden bij de oplevering van de restauratie. Het bestuur is inmiddels aangevuld met Hein van Woerden, wie kent hem niet. Als geen ander kent hij de weg in "het Leidse". Wij zijn erg blij met deze versterking. Hieronder wordt hij geïntroduceerd. Nieuw is dat er uitgebreid onderzoek over de begraafplaats zal worden gedaan. Ook over deze nieuwe commissie kunt u hieronder iets lezen. Ik zie de viering van 200 jaar begraafplaats Groenensteeg als het hoogtepunt van mijn voorzitterschap. De begrafenisstoet op 2 november dwars door Leiden was een unicum in de Leidse geschiedenis. Ik wens het nieuwe bestuur alle succes toe en twijfel niet dat het hen zal lukken de begraafplaats nog mooier op de kaart te zetten. Vaak zal ik op een rustige dag over de begraafplaats dwalen. En ik zal genieten van de schoonheid en de stilte die mij daar ontroeren. Bedankt voor uw steun en tot ziens op de lezingen.

Hein van Woerden nieuw bestuurslid
Hein van Woerden werd in 1949 geboren in Oegstgeest. Hij volgde de middelbare school aan het Bonaventura Lyceum in Leiden. Na enkele jaren sociologie te hebben gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden trad hij in 1971 in dienst bij de gemeente Leiden. Een lange periode was hij hoofd van het Bureau Externe Betrekkingen en Kabinet. Daar was hij o.a. verantwoordelijk voor protocollaire zaken, onderscheidingen en de representatie van de gemeente. Zo gaf hij in 1989 ambtelijk leiding aan het voorbereidingsteam bij het bezoek in van President Bush sr. aan de Pieterskerk en in 2000 bij het bezoek van de Koninklijk Familie aan Leiden op Koninginnedag, alsmede o.a. de jaarlijkse Lintjesregen. In 2014 ging hij met pensioen. Hein van Woerden was medeoprichter van o.a. de Stichting Orgelstad Leiden, de Stichting Internationale Uitwisselingen, de Stichting Restauratie Orgels van de Lodewijkskerk, de Stichting Elfstegentocht, het Projectkoor voor de Kerk der Friezen in Rome en het Leids Carillon Genootschap. Inmiddels is hij ook bestuurslid geworden van de Vereniging van Belangstellenden in De Lakenhal, de Stichting Dodenherdenking Leiden en nu dus ook van de Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg. Daarnaast is hij tevens Commissaris Protocol van de 3 October Vereeniging Leiden.

Nieuwe commissie voor onderzoek
Sinds kort is de groep vrijwilligers van onze Stichting uitgebreid met een werkgroep onderzoek. Onder leiding van Lodewijk Kallenberg gaat deze groep aan de slag om nader onderzoek te doen naar personen die op Groenesteeg begraven zijn. Van sommigen is al het nodige bekend en dat proberen we uit te breiden. Van anderen is ons nog niets bekend en gaan we op zoek naar interessante verhalen over deze nu nog onbekenden. Dit nieuwe materiaal zal gebruikt worden voor de rondleidingen en zal ook op de website voor iedereen beschikbaar komen. De nieuwe vrijwilligers in deze commissie zijn Joke Boot, Caroline Han, Jeanne van Ommeren en Marian Weevers.

Restauratie op de historische begraafplaats Groenesteeg
De restauratie van de keldergraven en hun grafstenen vordert gestaag. Er is besloten om bij alle keldergraven die nog ijzeren binten hebben, deze te vervangen door lateien van beton. Dit is een flinke operatie en de restaurateur hoopt dit voor de kerst af te kunnen ronden. De grafhekjes zijn allemaal van de oude verf ontdaan en opnieuw gegrond en afgelakt. Zij worden pas terug gezet als de zerken van de zandgraven zijn gerestaureerd. Er zijn nieuwe grafnummerpaaltjes geplaatst. Een aantal kleine grafstenen heeft een lessenaartje gekregen zodat zij niet onder de grond verdwijnen. Tijdens de restauratie blijft de begraafplaats toegankelijk. De gehele restauratie zal in april gereed zijn.

Openstellingen in de maanden januari, februari en maart
In januari, februari en maart zijn er weer de maandelijkse rondleidingen.

Zondag 11 januari om 14.00 uur: Rondleiding ‘Bijzondere personen op Groenesteeg’
Deze rondleiding gaat langs de graven van een aantal bijzondere personen die op Groenesteeg zijn begraven, zoals de ouders van Abraham Kuyper; de arabist Christiaan Snouck Hurgronje; de stichtster van de Annakliniek Anna Groll; de stadarchitecten Salomon van der Paauw en Jan Willem Schaap; de museum-directeuren Schlegel, Temminck en Reuvens; de ‘redder van Leiden’ Diederik van Leyden Gael; de ingenieur Elie van Dissel; de dominee Hagen; de verzetsheld Irawan Soerjono en de pedagoog Haanstra.

Zondag 8 februari om 14.00 uur: Rondleiding ‘Burgemeesters, apothekers en kunstenaars’
Deze rondleiding gaat langs de graven van burgemeesters, apothekers en kunstenaars die op Groenesteeg zijn begraven, zoals de burgemeesters Louis de Laat de Kanter, de graaf van Limburg Stirum, Daniël Tieboel Siegenbeek en François Was; de apothekers Carel Naret Oliphant en Roelof Jesse; de musici Frans Coenen, Anna Schulz Lessig en Leander Schlegel; de schilders Jacobus Cornet, Floris Verster en de moeder van Vincent van Gogh.

Zondag 8 maart om 13.30 uur: Rondleiding ‘Vrouwen op de Groenesteeg’
Op Vrouwendag zondag 8 maart er is om 13.30 uur (let op de afwijkende tijd!) een rondleiding over de begraafplaats. De rondleiding gaat langs de graven van een aantal meer en minder bekende vrouwen, die op Groenesteeg zijn begraven of daarmee een bepaalde band hebben. Het betreft: de scheikundige Wouterina Constance de Baat; Martina Cornelia Lindo met haar mooie grafmonument, de moeder van Abraham Kuyper, Henriëtte Hùber; de regentes van het St. Annahofje Françoise Antoinette Le Poole; Anna Elisabeth Groll, de stichtster van de Annakliniek; de schrijfster Wilhelmina Henriëtte Tuinstra-Temmink; de ‘moeder van de studerende meisjes’ Johanna Catharina van Manen; de moeder van Vincent van Gogh, Anna Cornelia Carbentus; Janneke Schaaff-in ’t Veld en Hester van Dissel, resp. de eerste en de laatste die op Groenesteeg begraven zijn; de lerares Elize van Kaathoven; de stichtster van het Diaconessenhuis, Johanna Drost; de muzieklerares Anna Schulz Lessig.

Zondag 8 maart: IVN wandeling om 14.00 uur
Onder de deskundige leiding van enkele natuurgidsen van het IVN, afdeling Leiden, wordt een natuurwandeling over de begraafplaats gehouden. Wij verwachten dat dit jaar de eerste stinzenplanten, waaronder de voorjaarshelm-bloem, alsmede de krokussen en helderblauwe scilla's, in bloei zullen staan. Ongetwijfeld zal er op deze wandeling al heel wat van de prille lente te genieten zijn. Verzamelen om 14.30 uur bij de ingang van de begraafplaats aan het einde van de Groenesteeg.

Lezing op zondag 12 april om 14.30 uur over Goeie Mie
door Ingrid Moerman
Honderd jaar geleden, op 11 april 1915, stierf Maria Catherina Van der Linden - Swanenburg, zoals de Leidse Gifmengster Goeie Mie officieel heette. Ze werd op 9 september 1839 in Leiden geboren. Tussen 1880 en 1883 vergiftigde zij meer dan honderd buurtgenoten, waarvan er zevenentwintig overleden.
Door de toxicoloog Van der Burg en de patholoog Zaaijer, beiden op Groenesteeg begraven, werd in 1883/1884 onderzoek gedaan naar de verdenkingen tegen Goeie Mie. Goeie Mie zat vanaf 1885 gevangen in Gorinchem, waar zij ook overleed.
Dé specialist op dit onderwerp is drs. I.W.L. (Ingrid) Moerman. Wij prijzen ons gelukkig dat zij bereid is gevonden deze lezing te houden.

Ingrid Moerman, geboren in Rotterdam in 1943, deed daar in 1961 eindexamen aan het Erasmiaans Gymnasium en begon vervolgens haar studie in Leiden. In 1967 behaalde ze haar doctoraal geschiedenis met kunstgeschiedenis en middeleeuwse archeologie als bijvakken. In 1968 werd ze aangesteld als conservator historie bij Museum de Lakenhal, waar ze in januari 2004 afscheid nam en haar eigen Cultuurhistorisch Bureau Moerman begon.
In 1975 schreef ze, samen met Rudi Ekkart en Ruud Spruit voor de Europese Bibliotheek in Zaltbommel  Kent u ze nog … de Leienaars. Een van de hoofdstukjes van haar hand was dat over Goeie Mie, de Leidse gifmengster. Ze kwam zo zeer in de ban van deze vrouw, dat ze in het archief dieper in de geschiedenis dook en nog bestaande adressen fotografeerde om voor Oud-Leiden een lezing te houden. Maar er was zoveel materiaal, dat ze er enkele kleine publicaties aan wijdde

WEETJE
Emile Anton Hubert Seipgens: een veelzijdig man (zandgraf 627, vak J)

Emile Seipgens werd op 16 augustus 1837 geboren te Roermond waar zijn vader, Hendrik Seipgens, bierbrouwer was. Zijn moeder, Theresia van den Broek, was een dochter van een bierbrouwer uit Heumen Gelderland. Zijn ouders wilden Emile opleiden tot geestelijke. Hij bezocht het klein seminarie in Roermond.
Na zijn lagereschooltijd zat hij enige tijd op het internaat Rolduc wat in die tijd ook open stond voor niet-priesterkandidaten. Na vier jaar stapte hij over naar het Bisschoppelijk College te Roermond, waar hij zijn gymnasium-opleiding voltooide. Het liefst wilde Emile naar de universiteit, maar zijn vader stond dit niet toe. Hij mocht wel een opleiding volgen voor notaris. Hij werkte een tijdje op het notariskantoor van Guillon te Roermond. Dit was van korte duur en op 19 jarige leeftijd ging hij bij zijn vader in de brouwerij werken. Hij is van 1856 tot 1874 brouwer geweest. In 1859 ging hij samenwerken met zijn zwager Leopolt Hulster uit Lingen, die met zijn zuster was getrouwd. Samen runden zij de brouwerij. In 1860 trad hij in het huwelijk met Anna Maria Berentzen, dochter van een notaris uit Lingen. Zij kregen 4 kinderen.
Emile Seipgens schreef al sinds zijn 17e, vooral romantische verzen. Als lid van de Société Dramatique te Roermond schreef hij zijn opera-bouffe: Schinderhannes (1864). Deze opera wordt nog steeds om de vijf jaar opgevoerd in Roermond. Alle personen in de opera spreken en zingen in het Roermonds dialect, alleen de duivel spreekt ABN.
In 1874 besloot hij in Göttingen de M.O. akte Duits te halen en een jaar later ging hij als leraar werken o.a. in Tiel en Zutphen en in 1883 aan de HBS te Leiden. Veel meer aandacht vestigde hij op zich door zijn novelle De Kapelaan van Bardelo, de geschiedenis van een dorpspriester, die zijn geloof verliest. Zo was het zelf ook met de schrijver gegaan. Op 25 juni 1896 overleed hij te Leiden en vier dagen later werd hij op Groenesteeg begraven. Hij heeft een bijzonder graf, zoals op onderstaande foto is te zien.

 

 

 

 

 

 

 

De opera-bouffe Schinderhannes en het Graf 627 van Emile Anton Hubert Seipgens