Nieuwsbrief nummer 87 september 2022

Voorwoord van de voorzitter: Dertigjarig bestaan van de stichting

Op 11 maart 1992 werd de Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg Leiden opgericht. De stichting heeft volgens Artikel 2 van de statuten ten doel “het verlenen van steun aan de instandhouding van de begraafplaats en al hetgeen rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn”. Dertig jaar lang hebben wij met een groep vrijwilligers (nu ruim dertig) en financieel gesteund door onze donateurs (nu ongeveer 250) invulling aan deze doelstelling gegeven. Deze vrijwilligers doen het onderhoud van de begraafplaats, organiseren de maandelijkse openstellingen, doen onderzoek naar begraven personen, resulterend in een aantal artikelen (nu zo’n 175) onze website.
Er is volop reden om dit zesde lustrum te vieren. Dit keer geen fotowedstrijd en geen familiedag, maar wel - net als toen - een aantal toneelvoorstellingen van Al Dente in de openlucht op de draaicirkel van de begraafplaats. Al Dente speelt in september het drama ‘Oresteia’ van Aischylos. Tot ons groot genoegen hebben zo’n tachtig donateurs en vrijwilligers positief gereageerd op onze uitnodiging om op 15 september dit toneelstuk bij te wonen. Wij hopen dat het een prachtige avond gaat worden en kijken uit naar uw komst.


Première toneelvoorstelling Oresteia (2 september 2022)


Parkeren
:
Het is weer mogelijk om dichtbij de begraafplaats te parkeren in de Parkeergarage De Meelfabriek, Oosterkerkstraat 12, 2312SN Leiden. Parkeren kan 24 uur per dag tegen 3,40 per uur.

Herstelwerkzaamheden aula
:
Zoals degenen die de begraafplaats het laatste jaar hebben bezocht al hebben kunnen zien, vertoont de aula aan de buitenkant diverse scheuren en zijn er ook aan de binnenzijde beschadigingen. De oorzaak hiervan is een vochtprobleem na een lekkage. Direct na de toneelvoorstellingen van Al Dente zullen de werkzaamheden aan de aula beginnen en deze zullen minimaal zes weken in beslag nemen. Daarom zal er in oktober geen rondleiding zijn.

Een drietal lezingen in november, december en januari
:
In 2020 en 2021 hadden wij een aantal lezingen op het programma staan. Vanwege corona en de slechte ventilatie in onze aula konden deze toen niet doorgaan. Gelukkig lijkt dit nu wel weer mogelijk en daarom staat de komende herfst- en wintermaanden een aantal lezingen op het programma, maar we moeten wel een slag om de arm houden of deze inderdaad kunnen doorgaan. Hieronder treft u informatie over de eerste drie lezingen: in november, december en januari.

Zondag 6 november 2022 om 14.30 uur
Lezing “Goeie Mie” door Stefan Glasbergen

Op de eerste zondag van november zal Stefan Glasbergen, auteur van het eind 2019 verschenen boek Goeie Mie - Biografie van een seriemoordenares, een lezing over dit onderwerp geven in de aula van de begraafplaats.
Over het onderwerp:
Maria Catharina Swanenburg (1839-1915), ook wel bekend als Goeie Mie, is de grootste seriemoordenares uit de Nederlandse geschiedenis. Tussen 1864 en 1883 vergiftigde en vermoordde zij in de directe om-geving van begraafplaats Groenesteeg tientallen familieleden en buurtgenoten met arsenicum. Pas in december 1883 kwamen, door een oplettende arts, haar misdaden aan het licht. Haar rechtszaak zou het proces van de eeuw worden. Binnen- en buitenlandse kranten stonden maandenlang vol met berichten over de Leidse gifmengster, het ene bericht nog sensationeler en spectaculairder dan het andere.


Boek Stefan Glasbergen

De verhalen over Mie namen bijna mythische proporties aan: ze zou een mannenverslindster zijn en zelfs haar eigen ouders en kinderen hebben vermoord. In deze lezing wordt Goeie Mie van haar mythes ontdaan. Over de ernst van haar misdaden bestaat geen twijfel. Maar er is ook een ander verhaal: over een meisje dat in armoede op-groeide, achtervolgd door ongeluk. Ook wordt duidelijk waarom ze aan het moorden sloeg, hoe het strafproces verliep en hoe het haar in de gevangenis verging.
Over de spreker:
Stefan Glasbergen (1982) is lerarenopleider geschiedenis aan de Hogeschool van Amsterdam en publiceerde in 2019 een biografie over Goeie Mie. Daarnaast schrijft hij met enige regelmaat stukken voor historische en vakdidactische tijdschriften.


Zondag 11 december 2022 om 14.30 uur Lezing “Lorentz en de begraafplaats Groenesteeg” door Frits Berends
: Op deze zondag zal Frits Berends, emeritus hoogleraar theoretische natuurkunde aan de universiteit van Leiden, de hierboven aangekondigde lezing geven. Over het onderwerp Wie de begraafplaats verlaat en de Groenesteeg helemaal uitloopt, komt onvermijdelijk bij Hooigracht 48, het huis van Lorentz. Hij heeft vele malen deze route in omgekeerde richting gelopen om een familielid, vriend, collega of bekende de laatste eer te bewijzen. Om die onbekende persoonlijke relaties gaat het in de voordracht. Natuurlijk worden Lorentz’ bekende wapenfeiten ook kort opgesomd, zoals zijn elektron, de Lorentzkracht, zijn participatie in de relativiteitstheorie, het voorzitterschap van de ‘Unesco’ van de Volkenbond en zijn grondleggende berekeningen voor de Afsluitdijk. Over de spreker: Frits Berends (1938) is emeritus hoogleraar theoretische fysica, specialisme elementaire deeltjes. Dat bracht hem naar laboratoria als CERN waar hij enige jaren werkte. Na zijn emeritaat kreeg de historie van de fysica zijn belangstelling, wat leidde tot artikelen, en boeken: over Lorentz (met D. van Delft), over Solvay Conferenties (met F. Lambert).


Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928)

Dinsdag 10 januari 2023 om 20.00 uur Lezing “Niet-Hervormde predikanten op de begraafplaats Groenesteeg” door Rinus Houtman
Op de tweede dinsdagavond van 2023 zal Ir. M. Houtman, auteur van het in 2018 verschenen boek Gereformeerden aan de Nieuwe Rijn - Geschiedenis van de Gereformeerde Gemeente van Leiden - en wat eraan voorafging, de hierboven aangekondigde lezing verzorgen. Over het onderwerp: In de negentiende eeuw verandert er veel aan de wijze van begraven in Nederland. Doordat begraven in kerken en binnen de bebouwde kom wordt verboden, ontstaan er talloze nieuwe begraafplaatsen. Voor een stad als Leiden komen daarvoor in de eerste plaatse de vestingen en de daarop gelegen bolwerken aan de orde. Een van die locaties was “Het Nieuwe Bolwerk”, gelegen aan de Groenesteeg. Deze locatie werd in beheer gegeven aan de Nederlands Hervormde Kerk. Vrijwel alle Hervormde Leidse predikanten die in de negentiende eeuw in Leiden overleden zijn, werden dan ook hier begraven. Toch werden er incidenteel ook predikanten van een van de andere kerken begraven, in één graf zelfs vier bij elkaar. Wie waren zij en waarom vonden zij daar hun laatste rustplaats? In de lezing zal op een aantal van deze zaken nader worden ingegaan.

Over de spreker: Rinus Houtman (1942) ging na zijn middelbare schoolopleiding in Leiden, biochemie in Delft studeren. Hierna had hij een loopbaan in het voortgezet onderwijs (Leiden en Zoetermeer) en het hoger onderwijs (Gouda). Daarnaast was hij bestuurlijk actief als lid van de gemeenteraad Leiden (1970-1977), lid van de Provinciale staten (1980-2004) en gedeputeerde (1999-2003). Ook was hij waarnemend burgemeester van Nieuw-Lekkerkerk (2007-2012) en Leerdam (2013-2016). In 2019 verscheen van zijn hand het boek Gereformeerden aan de Nieuwe Rijn - Geschiedenis van de Gereformeerde Gemeente van Leiden - en wat eraan voorafging. In dit boek wordt veel aandacht geschonken aan de afgescheiden kerken in de negentiende eeuw in Leiden.


Het graf met de vier dominees

Nader belichte personen
Op deze website vindt u linksboven in het menu de rubriek ‘Nader belichte personen’, waar u verhalen aantreft over bekende en minder bekende personen, die op de historische begraafplaats Groenesteeg zijn begraven. Er liggen op de begraafplaats 67 Leidse hoogleraren begraven. Hun levensverhalen staan inmiddels allemaal op de hierboven genoemde website, waarop in totaal nu 173 artikelen staan. Een boek over deze 67 hooggeleerden is - in het kader van 450 jaar universiteit Leiden in 2025 - in voorbereiding. Mocht u interesse hebben om over een of meer personen iets te schrijven of hebt u informatie over personen die voor onze commissie bruikbaar is, dan bent u hierbij van harte uitgenodigd! Sinds de vorige nieuwsbrief van april 2022, zijn er weer 9 nieuwe bijdragen verschenen.
Het betreft:
Daniël Eliza Siegenbeek van Heukelom (1850-1900), hoogleraar geneeskunde.
Gerard Conrad Bernard Suringar (1802-1874), hoogleraar geneeskunde. Lucas Suringar (1770-1833), hoogleraar godgeleerdheid.
Jan Coenraad Steenbergen (1823-1888), Van KNIL-militair tot populair politiecommissaris.
Pieter Johannes Uijlenbroek (1797-1844), hoogleraar natuur- en sterrenkunde.
Gideon Jan Verdam (1802-1866), hoogleraar wiskundekunde, specialist in de werktuigkunde.
Hendrik Engelius Weyers (1805-1844), hoogleraar Oosterse letterkunde.
George Alexander Wilken (1847-1891), hoogleraar in de etnologie van de Indische Archipel.
Samuel Johannes van de Wijnpersse (1759-1842), hoogleraar wijsbegeerte.

Weetje: Wespennest.
Het is augustus en dus de maand van de wespen. Ondanks de slechte reputatie is een wesp een heel nuttig en mooi diertje. Het bestuur werd door medewerkers van Al Dente attent gemaakt op de aanwezigheid van een groot wespennest net bij de ingang van de begraafplaats. Deze wespen zouden gevaar kunnen opleveren voor de acteurs en bezoekers van Oresteia.



Daarom werd een deskundige ingeschakeld die het nest en zijn inwoners onschadelijk heeft gemaakt.Als we niet een activiteit hadden gehad zoals deze toneel-voorstelling met een groot publiek, hadden we uit milieuoverwegingen het nest gewoon laten zitten. Maar we vonden het risico te groot om geen actie te ondernemen. Vanwege het agressieve gedrag van de wespen werd op maandag 29 augustus het toegangshek tot de begraafplaats enkele uren afgesloten. Hierbij een foto van de ingang van het wespennest.

Vorige Nieuwsbrieven
Nieuwsbrief nummer 86 april 2022
Nieuwsbrief nummer 85 december 2021
Nieuwsbrief nummer 84 augustus 2021
Nieuwsbrief nummer 83 april 2021
Nieuwsbrief nummer 82 december 2020
Nieuwsbrief nummer 81 september 2020
Nieuwsbrief nummer 80 mei 2020
Nieuwsbrief nummer 79 december 2019
Nieuwsbrief nummer 78 augustus 2019
Nieuwsbrief nummer 77 april 2019
Nieuwsbrief nummer 76 december 2018
Nieuwsbrief nummer 75 augustus 2018
Nieuwsbrief nummer 74 maart 2018
Nieuwsbrief nummer 73 december 2017
Nieuwsbrief nummer 72 september 2017
Nieuwsbrief nummer 71 april 2017
Nieuwsbrief nummer 70 december 2016
Nieuwsbrief nummer 69 september 2016
Nieuwsbrief nummer 68 april 2016
Nieuwsbrief nummer 67 januari 2016
Nieuwsbrief nummer 66 oktober 2015
Nieuwsbrief nummer 65 augustus 2015
Nieuwsbrief nummer 64 april 2015
Nieuwsbrief nummer 63 december 2014
Nieuwsbrief nummer 62 september 2014
Nieuwsbrief nummer 61 mei 2014
Nieuwsbrief nummer 60 februari 2014
Nieuwsbrief nummer 59 december 2013
Nieuwsbrief nummer 58 september 2013
Nieuwsbrief nummer 57 mei 2013
Nieuwsbrief nummer 56 januari 2013
Nieuwsbrief nummer 55 augustus 2012
Nieuwsbrief nummer 54 april 2012
Nieuwsbrief nummer 53 januari 2012
Nieuwsbrief nummer 52 augustus 2011
Nieuwsbrief nummer 51 april 2011
Nieuwsbrief nummer 50 januari 2011
Nieuwsbrief nummer 49 augustus 2010
Nieuwsbrief nummer 48 april 2010
Nieuwsbrief nummer 47 januari 2010
Nieuwsbrief nummer 46 augustus 2009
Nieuwsbrief nummer 45 maart 2009
Nieuwsbrief nummer 44 januari 2009
Nieuwsbrief nummer 43 oktober 2008
Nieuwsbrief nummer 42 september 2008
Nieuwsbrief nummer 41 mei 2008
Nieuwsbrief nummer 40 februari 2008
Nieuwsbrief nummer 39 september 2007
Nieuwsbrief nummer 38 juni 2007
Nieuwsbrief nummer 37 maart 2007
Nieuwsbrief nummer 36 oktober 2006
Nieuwsbrief nummer 35 augustus 2006

 

Actueel

Klik hier voor het archief van de oudere nieuwsbrieven.