In deze nieuwsbrief treft u allerlei informatie aan over onze stichting: een korte terugblik op enkele bijzondere gebeurtenissen, het programma voor de komende maanden en een ‘Weetje’.
Het bestuur van de Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg wenst alle donateurs prettige kerstdagen en een goede jaarwisseling.
Als u de begraafplaats met het openbaar vervoer bezoekt, dan kunt u het beste buslijn 6 van Arriva (Leiden CS en Leyhof Leiderdorp v.v.) gebruiken en uitstappen aan de Zijlsingel.

Voorwoord van de voorzitter: Mooie herdenking aan 150-ste sterfdag Van der Paauw.

Woensdag 20 maart jl. was het precies 150 jaar geleden dat Salomon van der Paauw (1794-1869), de stadsbouwmeester die ook de begraafplaats Groenesteeg heeft ontworpen, overleed. Op deze avond hield de Leidse bouwhistoricus Jan Dröge een mooie voordracht over het leven, de bouwwerken en andere infrastructurele realisaties van deze bijzondere man, die 46 jaar lang stadsarchitect van Leiden was. De lezing werd door ongeveer 50 personen in de aula van de begraafplaats bijgewoond. Na afloop was er een soort ‘stille omgang’ naar het graf van Salomon van der Paauw, waar de spreker en de voorzitter van de stichting als eerbetoon aan de ontwerper van de begraafplaats een bloemstukje op zijn graf hebben geplaatst. Weer terug in de aula werd onder het genot van een glaasje nog wat nagepraat. Al met al was het een zeer geslaagde herdenkingsbijeenkomst.

Foto: Kees de Jong Mededelingen - Op onze website www.begraafplaatsgroenesteeg.nl vindt u ons nieuwe Beleidsplan 2019-2023, het Jaarverslag 2018 en het Financieel verslag 2018. - Zoals bezoekers van de begraafplaats hebben kunnen zien, zijn er aan het Lakenplein nieuwe huizen gebouwd en wordt er momenteel bestraat. Ook was er sprake van een mogelijke tweede toegang tot de begraafplaats, iets waar wij faliekant tegen waren. Gelukkig is ons onlangs bevestigd dat het ontwerpteam voor het nieuwe Lakenpark uitgaat van één in- en uitgang op de begraafplaats Groenesteeg, namelijk op de plek waar deze momenteel aanwezig is.

Zondag 14 april 2019 om 14.00 uur: Rondleiding ‘Leidse medici en de Groenesteeg’

Deze rondleiding gaat langs de graven van een aantal medici uit de negentiende en twintigste eeuw, zoals Van Kaathoven (huisarts), Eduard van der Burg en Teunis Zaaijer (beiden betrokken bij het onderzoek naar de gif-moorden van Goeie Mie), Meinard du Pui (Koninklijke lijfarts), Roelof Jesse en Carel Oliphant (apothekers), Willem Junius en Abraham Simon Thomas (verloskundigen), Doeke Hellema (marine-arts) en Derk Doijer (oog- en oorheelkunde).

Teunis Zaaijer

Woensdag 17 april 2019 om 20.00 uur: “Leidse professoren en Burgemeesters”
Lezing Historische Vereniging Oud Leiden in samenwerking met de begraafplaats Groenesteeg en de Wijkvereniging Professoren- en Burgemeesterswijk
Spreker: Lodewijk Kallenberg; Locatie: Aula Stedelijk Gymnasium, Fruinlaan 15

De ruim een eeuw oude Professoren- en Burgemeesterswijk telt zo’n vijftig straten, vernoemd naar Leidse hoogleraren en burgervaders. Veertien van hen zijn in de periode 1857-1936 op de historische begraafplaats Groenesteeg ter aarde besteld. Het betreft de hoogleraren Cobet, Cosijn, Dozy, Fruin, De Goeje, Van der Hoeven, Van de Sande Bakhuyzen, Snouck Hurgronje, Suringar, Temminck en de burgemeesters De Laat de Kanter, Du Rieu, Tieboel Siegenbeek en Was. Leidenaars kennen hen van de straatnamen, maar wie waren zij eigenlijk en waar hielden zij zich mee bezig?

Hoogleraar R.J. Fruin

In deze lezing wordt over sommigen heel kort, over anderen wat langer het een en ander verteld. Een van hen, Temminck, stond aan de wieg van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie, het huidige Naturalis. Een ander, Tieboel Siegenbeek, ‘moest’ tegen zijn zin burgemeester worden. Weer een ander, Snouck Hurgronje, bekeerde zich tot de islam en reisde naar Mekka. Ook is er een, de historicus Fruin, die schreef over ‘Het Beleg en Ontzet van Leiden in 1574’. Nog een ander, Cobet, maakte ruzie met de grote Thorbecke, maar kwam toch nog goed terecht. Deze en andere verhalen geven kleur aan de historische begraafplaats Groenesteeg, die een flink deel van de 19e en 20e eeuwse geschiedenis van Leiden weerspiegelt.

Zondag 26 mei 2019 om 14.00 uur: IVN wandeling

Onder de deskundige leiding van enkele natuurgidsen van het IVN, afdeling Leiden, wordt een natuurwandeling over de begraafplaats gehouden. Ongetwijfeld zal er op deze wandeling al heel wat van het einde van het voorjaar en van de aanstaande zomer te genieten zijn. Verzamelen om 14.00 uur bij de ingang van de begraafplaats aan het einde van de Groenesteeg.

Zondag 2 juni om 14.00 uur: Rondleiding ‘Leidse hoogleraren’

Dit is een rondleiding in het kader van ‘444 jaar Universiteit Leiden’. Het betreft een wandeling langs de graven van een aantal Leidse hoogleraren die op Groenesteeg begraven zijn, zoals de arabisten De Goeje en Snouck Hurgronje, de astronomen Kaiser en Van de Sande Bakhuyzen, de historicus Fruin, de archeologen Reuvens en Holwerda, de juristen Van Boneval Faure en Greven, de hoogleraren Natuurlijke Historie Temminck, Schlegel en Van der Hoeven, de medici Simon Thomas en Du Pui, alsmede de neerlandicus De Vries. Van al deze personen wordt hun levensverhaal kort verteld.

Snouck Hurgronje

Voorlopig programma tweede helft 2019

Hieronder staat het voorlopig programma voor de maanden juli tot en met december. U kunt deze data desgewenst dus noteren. Zondag 7 juli 14.00: Rondleiding “Leidse Musea”. Zondag 13 oktober 14.30 uur: Lezing “De dames van Gogh” door Willem-Jan Verlinden Zoals algemeen bekend is, ligt de moeder van Vincent van Gogh op de begraafplaats Groenesteeg begraven. Op 10 september 2019 is het 200 jaar geleden dat zij werd geboren. Zij en haar drie dochters (Anna, Lies en Wil) hebben in Leiden gewoond. Willem-Jan Verlinden, de schrijver van het boek “De zussen Van Gogh”, zal deze lezing verzorgen. Zondag 3 november 14.30 uur: Muzikaal optreden in het kader van Allerzielen Zondag 8 december 14.30 uur: Vertelling “Vrouwen rond Rembrandt” door Dik Kompier

Donateurszaken
Nota’s 2019
Op 19 april zullen de nota’s 2019 per post worden toegestuurd.

Schenkingen
Naast de jaarlijkse donateursbijdrage zijn ook schenkingen en legaten van harte welkom. Dankzij onze culturele ANBI-status kunt u dergelijke bijdragen tot 125% aftrekken van de inkomsten-belasting Indien u iets degelijks wilt overwegen, dan helpen wij u graag met de daarvoor benodigde formulieren om deze aftrek te realiseren.

Emailadressen
De nieuwsbrief wordt per email verstuurd naar de donateurs, waarvan wij een emailadres hebben. Via de email kunnen wij u ook eenvoudig tussentijds informeren over bepaalde zaken. Donateurs worden ongeveer een week van te voren herinnerd aan activiteiten zoals openstellingen en lezingen. Inmiddels hebben we van ongeveer 75% van de donateurs een emailadres, maar we streven naar een hoger percentage. Wij stellen het daarom zeer op prijs als u, indien u dat nog niet heeft gedaan (u heeft dan deze nieuwsbrief per post ontvangen), uw emailadres doorgeeft aan secretariaatgroenesteeg@gmail.com.

WEETJE: Hoe een dienstmeisje op de elite begraafplaats Groenesteeg terecht kwam
In zandgraf 31 ligt Theodora Francina Heintz (1779-1836) begraven. Zij was een dienstmeisje en daarom is het opmerkelijk dat zij op de elite begraafplaats Groenesteeg werd begraven. Dit heeft te maken met het volgende bijzondere verhaal (met dank aan Arti Ponsen).
Doortje, zoals zij werd genoemd, was dienstmeisje bij de familie Puttkammer, die woonde aan de Breestraat tegenover het stadhuis. Het echtpaar, mr. Leopold Petrus Adrianus van Puttkammer en zijn vrouw Maria Adriana Snoeck, hebben in 1807 drie kinderen: Matthijs (10), Jacobus Nicolaas (7) en Antonia (6).

Ramp met het kruitschip

Op maandag 12 januari 1807 lag in het Steenschuur een onschuldig ogend vrachtschip afgemeerd. Niemand lette erop. Tót de buurt werd opgeschrikt door een luide knal. De mast van het schip vloog de lucht in en meteen daarop daverde er een oorverdovende explosie. Later bleek dat deze explosie werd veroorzaakt door het buskruit aan boord van dat schip.Doortje hoorde de klap en dacht direct aan de twee jongetjes Van Puttkammer, waar zij verantwoordelijk voor was en die op school zaten in de buurt waar de klap vandaan kwam.

Ze aarzelde niet en ging direct op pad richting school. Toen Doortje de hoek van de Langebrug bereikte, zag ze een enorme ravage. Overal dikke, zware rook, waardoor ze zich niet goed kon oriënteren. Toch wist ze de school te bereiken en zag ze een jongetje staan in gescheurde kleertjes, zijn gezichtje betraand en bebloed.
Het was Matthijs van Puttkammer! Hij wist niet waar zijn broertje Kobus, zoals Jacobus werd genoemd, was. Vertwijfeld klauterde Doortje over het puin, zijn naam uitgillend. Eindelijk hoorde zij een zwak stemmetje van onder het puin antwoorden en kon ook Kobus worden gered.
Doortje kreeg voor haar heldendaad een kleine beloning: 31 gulden en 10 cent. Dat was niet het volle bedrag van de premie die door koning Lodewijk Napoleon was uitgeloofd. In de lijst van uitgekeerde bedragen werd gesproken over een “douceur” - een fooi, een aardigheidje. Heeft Doortje wellicht een flinke beloning gekregen van de ouders van Kobus?
Feit is dat Doortje rond haar vijftigste jaar rustig in het Bethaniënhofje mocht gaan wonen en dat de familie Puttkammer een graf voor haar kocht op de begraafplaats Groenesteeg. Zij overleed op 56-jarige leeftijd op Nieuwjaarsdag 1836 en werd op Groenesteeg begraven.